افتادگی پلک یا پتوز چیست؟

افتادگی پلک یا پتوز با افزایش سن ، پوست پلک ها چروک شده و به تدریج افتادگی پیدا می کند. این افتادگی در صورتی که خفیف باشد و مشکلی ایجاد نکند نیازی به درمان نخواهد داشت.

اما چنانچه افتادگی پلک به حدی باشد که پلک ها به موقعیت پایین تری نسبت به حالت طبیعی برسند ، می تواند دید را محدود کرده و جلوی چشم را مسدود نماید و در نتیجه موجب بروز اختلال در زندگی روزمره شود ؛ به این وضعیت پتوز یا بلفاروپتوز گفته می شود. از این رو افتادگی حادّ پلک ، به دلیل مشکلاتی که ایجاد می کند فرد را ملزم به درمان می نماید.

علائم و نشانه های افتادگی پلک

از جمله علائم افتادگی پلک یا پتوز ، می توان به موارد زیر اشاره نمود :

• هنگامی که به آینه نگاه می کنید افتادگی موجود در پلک یا پلک های تان قابل توجه است.
• مجبورید برای دید بهتر ، ابروهای خود را بالا ببرید.
• با خشکی چشم مواجه هستید.
• دچار آبریزش چشم شده اید.
• چشم هایتان خسته به نظر می رسند.
• با درد در داخل و اطراف چشم روبرو هستید.
• برای بهتر دیدن ، مجبور هستید سر خود را به عقب خم کنید.

باید توجه داشت که افتادگی پلک ، می تواند به شکل درماتوکالیز ( یک اختلال بافت همبند ) باشد که باعث می شود پوست پلک آویزان شود.

این مشکل ، اغلب با تشکیل بافتی که کمتر از حد نرمال الاستیک است ؛ همراه می باشد.

لذا در صورتی که متوجه هر یک از علائم فوق الذکر شدید ، در اسرع وقت به چشم پزشک مراجعه نمایید.

علل افتادگی پلک

اگرچه افتادگی پلک ، غالبا به دنبال کهولت سن و پیری اتفاق می افتد ؛ اما در مواردی نیز می تواند ناشی از مشکلات عصبی یا عضلانی جدی از جمله موارد ذیل باشد :

• فلج بل
• تومور چشم
• تومور مغزی
• سکته مغزی
• آنوریسم مغزی
• سندرم هورنر
• سرطان اعصاب
• عفونت یا تومور پلک
• تومور داخل کاسه چشم
• مشکلات عضله بالا برنده چشم
• دیابت
• آسیب یا ضربه
• اثر جانبی تزریق بوتاکس
• اثر جانبی جراحی آب مروارید
• بیماری عضلانی مانند دیستروفی عضلانی
• عوارض جانبی جراحی اصلاح چشم مانند لیزیک ، لازک و غیره

میاستنی گراویس ، که نوعی اختلال ضعف عضلانی نادر و پیشرفته است و اولین علامت آن ، افتادگی پلک می باشد.

توجه داشته باشید که افتادگی پلک یا پتوز ؛ می تواند در هر سنی اتفاق بیفتد و جنسیت و نژاد ، هیچ گونه تاثیری در میزان شیوع آن ندارد.

بنابراین در کودکان ، نیز احتمال افتادگی پلک وجود دارد و ممکن است در هنگام تولد اتفاق بیفتد.

از این رو انجام معاینات منظم چشم ، برای اطمینان از عدم وجود مشکل در بینایی آن ها ضروری است.

لازم به ذکر است که میزان افتادگی پلک ، در بعضی افراد خیلی ناچیز است ؛ اما در برخی دیگر ممکن است وسیع بوده و در نتیجه منجر به مسدود شدن چشم شده و دید را محدود نماید.

بنابراین اگر در یک یا هر دو چشم خود افتادگی پلک مشاهده کردید ، توصیه می شود حتما به پزشک متخصص مراجعه نمایید.

انواع افتادگی پلک یا پتوز

پتوز ، در واقع نوعی بیماری است که طی آن یک یا هر دو پلک بالا دچار افتادگی می شوند.

همانطور که گفتیم افتادگی پلک ، می تواند جزئی یا شدید باشد که در این صورت موجب ایجاد محدودیت یا مسدود شدن دید می گردد.

افتادگی پلک در حقیقت ، ناشی از وجود اشکال در عضلات بالا برنده پلک می باشد.

شش نوع شناخته شده پتوز وجود دارد که در ادامه به معرفی آن ها می پردازیم.

• پتوز آپونوروتیک

شایع ترین نوع افتادگی پلک است که به بالا رفتن سن مرتبط است.

در این حالت ؛ عضله بالا برنده پلک ، بیش از حد کشیده شده و به سادگی نمی تواند پلک را به جای خود برگرداند.

این مشکل ممکن است در اثر مالش بیش از حد چشم یا استفاده طولانی مدت از لنز های تماسی ایجاد گردد.

• پتوز نوروژنیک

این نوع افتادگی پلک ، زمانی اتفاق می افتد که مسیرهای عصبی که حرکت پلک را کنترل می کنند به خطر بیفتند.

علت این امر می تواند سندروم هورنر ، فلج عصب سوم یا میاستنی گراویس باشد.

• پتوز میوژنیک

علت آن برخی اختلالات سیستمیک ؛ مانند دیستروفی عضلانی است ، که موجب ضعف عضلانی عمومی می گردند.

توسعه این اختلال ، می تواند تاثیر مستقیم روی عضله بالابرنده پلک گذاشته و عملکرد آن را مختل نماید.

• پتوز مکانیکی

اگر پلک بالایی ، زیر بار وزنی بیش از حد قرار گیرد افتادگی پلک مکانیکی رخ خواهد داد.

• پتوز تروماتیک

افتادگی پلک همچنین می تواند نتیجه یک آسیب یا ضایعه خارجی به پلک یا چشم باشد.

مراقبت از چشم و استفاده از پوشش مناسب در هنگام ورزش و کار با ابزارها برای سلامت چشم ضروری است.

• پتوز مادرزادی

کودکان می توانند با افتادگی پلک مادرزادی متولد شوند. این اتفاق هنگامی به وقوع می پیوندد که عضله بالا برنده پلک در رحم به خوبی توسعه نیافته باشد.

برای رفع این مشکل ، غالبا جراحی توصیه می شود تا از بینایی مناسب اطمینان حاصل گردد.

تعلل در درمان افتادگی پلک مادرزادی می تواند ، منجر به تنبلی چشم و ضعف بینایی شود.

از این رو کودکان مبتلا به پتوز حتی در موارد جزئی ، باید سالانه زیر نظر متخصص چشم آزمایش شوند ؛ چرا که در طول سال های اولیه ، شکل چشم ها تغییر می کند و افتادگی پلک می تواند تشدید گردد.

تشخیص افتادگی پلک

قبل از شروع یک برنامه درمانی برای اصلاح افتادگی پلک ، تشخیص مناسب لازم است.

با توجه به این که که علل بالقوه خطرناکی از پتوز وجود دارد ؛ ممکن است معاینه فیزیکی ، بحث در مورد سابقه پزشکی بیمار ، معاینه چشم جامع ، آزمایش خون و احتمالا سی تی اسکن و ام آر آی نیاز باشد.

این آزمایش ها ، می توانند به جلوگیری از بیماری های عصبی و عضلانی ؛ مانند میاستنی گراویس و برخی اختلالات خود ایمنی خاص کمک کنند.

علاوه بر این ، پزشک ممکن است یک تست کشش را با تزریق داروی ادروفونیوم برای تعیین قدرت و پاسخ عضلانی انجام دهد.

قبل از جراحی افتادگی پلک و در جلسه مشاوره قبل از عمل ، خود را برای صحبت در مورد این که چه مدت زمان است که پلک شما دچار افتادگی شده آماده نمایید.

اگر فکر می کنید علت خاصی باعث ایجاد چنین مشکلی شده ، حتما به پزشک خود اعلام نمایید.

ضمنا در صورتی که علائم و نشانه های دیگری ؛ مانند سردرد ، ضعف عضلانی ، بی حسی ، سوزش و همچنین تغییرات در گفتار یا بلع خود دارید ؛ حتما با پزشک خود در میان بگذارید.

درمان افتادگی پلک یا پتوز

تاکنون به منظور پیشگیری از پتوز در کودکان و بزرگسالان ، راهی پیدا نشده است.

اما روش های درمانی مختلفی برای اصلاح و بهبود آن ابداع شده و در دسترس می باشد.

پزشک متخصص با توجه به شرایط بیمار ، بهترین راه را برای درمان افتادگی پلک انتخاب می نماید.

در این راستا ، مهم است که معاینه چشم خود را به طور منظم انجام دهید تا در صورت بروز این بیماری در مراحل اولیه بتوانید اقدامات لازم را انجام دهید.